Alle mensen worden geboren en sterven, iets dat ons eindig maakt: ons leven is niet eindeloos, maar heeft een begin en een einde. Historisch gezien hebben filosofen hun aandacht echter gericht op slechts een van deze twee manieren waarop we eindig zijn: sterfelijkheid. Filosofen hebben weinig nagedacht over geboorte en wat het betekent voor ons bestaan. Een uitzondering zijn enkele recente werken in de feministische filosofie, zoals die van Luce Irigaray en Adriana Cavarero, maar zelfs hier wordt het feit van geboorte overschaduwd door bevalling en moederschap.
Hoe kan geboorte het menselijk bestaan beïnvloeden? Laten we eerst verduidelijken dat voor de mens geboren worden betekent op een bepaald moment beginnen te bestaan door conceptie, zwangerschap en uitgang uit de baarmoeder (historisch gezien de moederschoot, hoewel transgender zwangerschappen deze situatie veranderen). Daarom bereiken we de wereld met een specifiek lichaam en op een specifieke plaats, onder een reeks relaties en een sociale, culturele en historische situatie.
Omdat baby's en jongere kinderen hulpeloos zijn (evenals hun voedsel- en opleidingsbehoeften), beginnen wij mensen een leven dat volledig afhankelijk is van de mensen die fysiek en emotioneel voor ons zorgen. Vaak worden we in de loop van de tijd onafhankelijker, maar nooit volledig of permanent, omdat we allemaal afhankelijk blijven van andere mensen met betrekking tot onze middelen van bestaan, taal, emotioneel welzijn en sociaal basisvertrouwen. Zodra we ons herinneren dat ons leven begon als baby's, ontstaat afhankelijkheid als iets fundamenteler dan onafhankelijkheid, omdat onafhankelijkheid plaatsvindt in een context van afhankelijkheid en niet andersom.
Vanwege deze aanvankelijke afhankelijkheid hebben de eerste relaties met onze zorgverleners enorme gevolgen voor de vorming van onze persoon: onze emotionele reactiepatronen, onze attitudes, onze gewoonten en ons karakter (en hun persoonlijkheden). Niets van dit alles is onveranderlijk: we kunnen natuurlijk diepgaand worden beïnvloed en hervormd door volgende relaties, maar we staan open voor nieuwe relaties volgens de vorige. Wanneer we geboorte beschouwen, realiseren we ons dat relaties met andere mensen zijn wat de individuen die we ons aandoen doen: ons individuele zelf komt voort uit een achtergrond van persoonlijke relaties.
Ik ben zo
Bij de geboorte bevindt elk individu zich in een unieke situatie in de wereld, samengesteld uit een unieke combinatie van historische, sociale, etnische, geografische, familie- en generatiesituatie. De aanvankelijke geboortestatus van een persoon beïnvloedt alle volgende situaties in zijn leven, inclusief de beslissingen die hij neemt als reactie op die situaties. Alle opeenvolgende situaties doen zich gedurende het hele leven voor, zelfs indirect, vanaf de geboorte.
We kiezen niet de omstandigheden waarin we worden geboren en zodra we de wereld bereiken, beginnen we te drinken uit de cultuur die ons omringt. Dus in de eerste plaats zijn we erfgenamen en ontvangers van cultuur en geschiedenis, in staat om capaciteiten te ontwikkelen om vragen die we hebben ontvangen, te bekritiseren en te veranderen, maar allemaal op basis van wat we hebben ontvangen.
Waarom heb ik het leven dat ik in het bijzonder heb sinds mijn geboorte? Je kunt me vragen: "Waarom ben ik het?" of "Waarom is dit het leven dat ik heb en geen ander?" Oosterse en westerse religieuze tradities bieden verschillende antwoorden. Christendom verwijst bijvoorbeeld naar onze ziel als onsterfelijk en hindoeïsme spreekt van reïncarnatie. Maar mijn geboorte kan een feit zijn dat niet kan worden verklaard, alleen geaccepteerd.
We kunnen, althans tot op zekere hoogte, verklaren waarom het lichaam waarmee we zijn geboren is verwekt (onze ouders hebben elkaar ontmoet, een bepaald sperma heeft bij een bepaalde gelegenheid een ei bevrucht, enz.). Maar dat verklaart niet waarom dit lichaam mijn leven herbergt en waarmee ik het ervaar. Dit is slechts een onverklaarbaar feit., een dimensie van mysterie die ons bestaan doordringt en die angst kan veroorzaken (een van de verschillende vormen van geboortebangst). Sommige filosofen (bijvoorbeeld Heidegger) hebben veel gesproken over angst voor de dood, maar geboren worden brengt ook existentiële angsten en moeilijkheden met zich mee.
De eerste dagen
Het kan zijn dat het feit dat we zijn ontstaan zonder hier eerder te zijn geweest verontrustend is en dat we ons misschien zorgen maken dat we ons niet kunnen herinneren dat we zijn geboren of onze eerste dagen, iets dat bekend staat als 'geheugenverlies bij kinderen'.
Dit geheugenverlies is een gevolg van de ontwikkeling in fasen van ons geheugen en cognitieve systemen tijdens de kindertijd. Naarmate we meer geavanceerde vormen van geheugen ontwikkelen, verliezen we de toegang tot eerdere herinneringen gevestigd in minder ontwikkelde vormen van geheugen. Op zijn beurt is onze cognitieve ontwikkeling in fasen een gevolg van de geboorte: we worden als zeer onvolwassen en ongetraind geboren, maar we hebben net een hoge mate van cognitieve complexiteit ontwikkeld en zijn erin geslaagd.
De eerste jaren die we vergeten zijn echter het belangrijkste voor onze vorming als mens. Daarom is het grootste deel van ons emotionele leven een mysterie: waarom worden we verliefd en worden we gedesillusioneerd over bepaalde mensen? Waarom laat dit lied mijn tranen springen of word ik verdrietig? Kinderverliesverlies maakt ons raar in belangrijke aspecten van ons leven en is erg verontrustend.
Dit zijn slechts enkele van de kenmerken van het menselijk bestaan die worden benadrukt zodra we ons herinneren dat we niet alleen sterven, maar dat we ook worden geboren en dat geboorte een fundamentele, niet triviale of toevallige, eigenschap van het menselijk leven en bestaan is. De mens heeft in het algemeen de vorm die het heeft omdat we zijn geboren.
auteur: Alison Stone, professor in de filosofie, Lancaster University.
Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd in The Conversation. Je kunt het originele artikel hier lezen.
Vertaald door Silvestre Urbón
